Η κυκλική οικονομία μπορεί να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση

Της Κωνσταντίνας Κοτταρίδη*

Το τελευταίο διάστημα έχει αναζωπυρωθεί έντονα η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή, καθώς όλοι αναγνωρίζουν πλέον πως έχει μετατραπεί σε κλιματική κρίση, γι’ αυτό ισχυροποιείται διεθνώς το ρυθμιστικό πλαίσιο προκειμένου τα κράτη, οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί να μεταβούν σε πιο φιλικά περιβαλλοντικά πρότυπα με βάση συγκεκριμένες απαιτήσεις.

Πριν από λίγες μόνο ημέρες κατατέθηκε ο νέος κλιματικός νόμος, ο οποίος προβλέπει την ανάπτυξη Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία θα λειτουργεί ως τεχνικός και επιστημονικός σύμβουλος της πολιτείας, μαζί με τολμηρούς ποσοτικούς στόχους ταυτόχρονα για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και άρα τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).

Θα προκαλέσει ίσως έκπληξη, αλλά το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες οι συζητήσεις σε παγκόσμια φόρα έχουν ξεκινήσει ήδη από τις αρχές του 1970 για να φτάσουμε, δυστυχώς, σήμερα να βιώνουμε τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την πίεση της αύξησης του πληθυσμού με το σύγχρονο τρόπο ζωής, που μεταφράζεται σε υπερβολική χρήση πόρων που αντιστοιχούν σε 1,6 πλανήτες αντί για έναν! Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι το 2030 οι ανάγκες για τρόφιμα θα είναι κατά 50% μεγαλύτερες, για νερό 30% και για ενέργεια 45%. Στο παραπάνω πλαίσιο, αναπτύχθηκε η Ατζέντα 2030 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 2015, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 2017, θέτοντας συγκεκριμένους στόχους που πρέπει να υλοποιηθούν μέχρι το 2030.

Δυστυχώς, τα περισσότερα κράτη δεν τα έχουν καταφέρει καθόλου καλά στους περισσότερους εξ αυτών και, ως φαίνεται, η μετάβαση προς ένα φιλικότερο προς το περιβάλλον παραγωγικό και καταναλωτικό πρότυπο είναι πολύ αργή. Είναι λυπηρό ακόμα και σήμερα να υπάρχουν χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η δική μας, που δεν εφαρμόζουν την υγειονομική ταφή των απορριμμάτων, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ για τα απόβλητα.

Οι σύγχρονες έννοιες της Κυκλικής Οικονομίας και της Βιοοικονομίας μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην ανάσχεση του προβλήματος. Η Βιοοικονομία περιλαμβάνει την παραγωγή ανανεώσιμων βιολογικών υλών και τη μετατροπή αυτών των υλών, των υπολειμμάτων, των υποπροϊόντων και των παράλληλων ροών τους σε προϊόντα προστιθέμενης αξίας, όπως τρόφιμα, ζωοτροφές, βιο-προϊόντα και βιο-ενέργεια.

Η φιλοσοφία της κυκλικής οικονομίας, από την άλλη, είναι ο εξαρχής σχεδιασμός της παραγωγικής δραστηριότητας, ώστε κάθε προϊόν να μπορεί να επαναχρησιμοποιείται πολλές φορές, επεκτείνοντας το χρόνο ζωής του, ελαχιστοποιώντας τα απόβλητα και εξοικονομώντας πόρους. Η γνωστή μας ανακύκλωση εμπίπτει στο ευρύτερο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, αλλά αποτελεί ένα μικρό μόνο στάδιό της. Δυστυχώς, ωστόσο, ακόμα και η ανακύκλωση, που ως έννοια τη γνωρίζουμε πολλά χρόνια, στην πραγματικότητα δεν αποδίδει όσο θα ήταν δυνατόν, καθώς ακόμα πολλοί δεν γνωρίζουν τι και πώς ακριβώς ανακυκλώνεται. Η παγκόσμια κοινότητα και η ΕΕ οφείλουν να εγκύψουν πιο σοβαρά στο πρόβλημα καθώς, εφεξής, η ζωή μας δεν θα είναι ποτέ η ίδια. Η κλιματική κρίση φέρνει τεράστιες αλλαγές παγκοσμίως οι οποίες, προφανώς, συνοδεύονται από κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις.

* Η Κωνσταντίνα Κοτταρίδη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Πειραιώς, διευθύντρια Εργαστηρίου και Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Βιοοικονομία, Κυκλική Οικονομία και Βιώσιμη Ανάπτυξη.