Πώς η κυκλική οικονομία μπορεί να «πρασινίσει» το φαγητό μας

Η βιομηχανία των τροφίμων βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων γύρω από το κλίμα τη βιοποικιλότητα.Δυστυχώς, ο τρόπος που η βιομηχανία λειτουργεί μέχρι τώρα ευθύνεται για τις μεγάλες απώλειες στη βιοποικιλότητα, καθώς και για το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Είναι προφανές λοιπόν πως θα πρέπει να ληφθούν δραστικά μέτρα και τεθούν εκ νέου βιώσιμοι στόχοι.

Η πρόοδος που έχει σημειωθεί μέχρι τώρα δεν είναι αρκετή.Απαιτείται ένας θεμελιώδης μετασχηματισμός της βιομηχανίας τροφίμων. Αντί να καταστρέφουμε τη φύση για να παράγουμε τροφή, θα πρέπει να σχεδιάζουμε τα συστήματα παραγωγής τροφής, με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι φιλικά προς το περιβάλλον.

Οικολογική παραγωγή τροφίμων

Όπως τα περισσότερα πράγματα γύρω μας – τα ρούχα, τα τηλέφωνα, τα κτίρια μας – πολλά από τα τρόφιμα που τρώμε παράγονται μετά από σχεδιασμό, από δημητριακά πρωινού μέχρι ζυμαρικά. Τα brands τροφίμων και τα σούπερ μάρκετ δημιουργούν τα τρόφιμα αυτά, με τη χρήση πολλών συστατικών, παίρνοντας αποφάσεις σχετικά με τη γεύση, την εμφάνιση και το πόσο θρεπτικό είναι κάτι. Αυτές οι αποφάσεις δεν επηρεάζουν μόνο τους πελάτες, τους αγρότες και τους προμηθευτές, αλλά και το περιβάλλον.

Σήμερα, οι καλλιέργειες από το σιτάρι, το ρύζι, το καλαμπόκι και τις πατάτες  παρέχουν σχεδόν το 60% των θερμίδων που καταναλώνονται παγκοσμίως. Ωστόσο, μόνο μερικές ποικιλίες από κάθε βασική καλλιέργεια καλλιεργούνται σε μεγάλη κλίμακα.Αντιθέτως, η ομογενοποίηση της γεωργικής παραγωγής, επέφερε την εξαφάνιση πολλών ειδών φυτών και ζώων. Καθώς η ποικιλομορφία των παραγόμενων τροφίμων έχει μειωθεί, με τον ίδιο τρόπο έχει μειωθεί και η ανθεκτικότητα των τροφίμων σε απειλές όπως τα παράσιτα, οι ασθένειες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που επιδεινώνονται από την κλιματική αλλαγή. Οι παραγωγοί βασίζονται σε συνθετικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα για να ξεπεράσουν αυτές τις προκλήσεις, αλλά αυτή η εξάρτηση έχει σημαντικές επιπτώσεις στο κλίμα και τη βιοποικιλότητα.

Παρά το γεγονός ότι οι μέθοδοι που έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα είχαν αρνητικό αντίκτυπο, οι επιχειρήσεις έχουν πλέον την ευκαιρία να δημιουργήσουν οικολογικά τρόφιμα και να τα κάνουν mainstream. Τα 10 κορυφαία brands τροφίμων και σούπερ μάρκετ μπορούν να μεταμορφώσουν το 40 τοις εκατό της γεωργικής παραγωγής στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ, εάν παράξουν φιλικά προς το περιβάλλον τρόφιμα. Άν και πολλοί από αυτούς τους παίκτες αποτελούν μέρος του προβλήματος, το μέγεθος και η επιρροή τους σημαίνει ότι μπορούν και πρέπει να είναι μέρος της λύσης επίσης. Για να επιτευχθεί αυτό, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να εντάξουν τη βιωσιμότητα στην εταιρική τους στρατηγική.Είναι πολύ σημαντικό, να επέλθει μια ριζική αλλαγή στη νοοτροπία και να αρχίσει να γίνεται χρήση συστατικών με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ακόμα, είναι ζωτικής σημασίας, η χρήση ανακυκλώσιμων προϊόντων. Αυτή είναι η βάση ενός κυκλικού σχεδίου για τα τρόφιμα.

Πώς μπορούμε να ξαναχτίσουμε από την αρχή τη διατροφή μας χρησιμοποιώντας κυκλικό σχέδιο;

Πάρτε για παράδειγμα ένα βασικό γεύμα πρωινού, όπως ένα μπολ με δημητριακά, συνήθως από σιτάρι, καλαμπόκι ή βρώμη. Απλά και μόνο αλλαγή των συστατικών μέσω της χρήση πολυετών ποικιλιών αυτών των καλλιεργειών αντί για τις παραδοσιακές, ετήσιες ποικιλίες, θα μπορούσε να προσφέρει τεράστια οφέλη. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ η καλλιέργεια μαλακού σίτου απαιτεί ετήσια άροση και επανασπορά μετά από κάθε καλλιέργεια. Η διαδικασία αυτή, υποβαθμίζει τη δομή του εδάφους.Εάν αντ’αυτού, χρησιμοποιηθεί μια νέα πολυετή ποικιλία με βαθιές ρίζες που μιμείται τα χόρτα, θα μπορούσε να εξοικονομηθούν μηχανικές εισροές, να βελτιωθεί η υγεία του εδάφους και να μειωθούν περίπου 10 φορές περισσότερο οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι βαθύτερες ρίζες επιτρέπουν επίσης στα φυτά να απορροφούν περισσότερα θρεπτικά συστατικά από το έδαφος.

Το φυτικό γάλα αποτελεί μια ακόμη λύση με χαμηλό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Πάνω από εκατό επιχειρήσεις παράγουν εναλλακτικά είδη γάλακτος χρησιμοποιώντας περισσότερα από 30 φυτικά συστατικά. Τα συστατικά αυτά, σύμφωνα με μελέτες, μειώνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, έχουν λιγότερες ανάγκες σε γη, ενώ μειώνουν και τις επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα σε σύγκριση με το συμβατικό γάλα. Οι ασυνήθιστες και εξωτικές ποικιλίες όπως ο Aμάρανθος και τα tiger nuts στην πραγματικότητα εξυπηρετούν στη διεύρυνση της γενετικής ποικιλότητας της γεωργίας, ενώ η ανακύκλωση τους μπορεί να μεγιστοποιήσει την αξία των υπαρχουσών καλλιεργειών.

Το αγελαδινό γάλα εξακολουθεί να παίζει ρόλο στην υγιεινή διατροφή, καθώς φυτικές εναλλακτικές λύσεις δεν είναι πάντα τόσο διατροφικά πλούσιες όσο τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να μην είναι κατάλληλες για μικρά παιδιά και ηλικιωμένους ή για καταναλωτές σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου μπορεί να υπάρχουν προβλήματα υποσιτισμού.  Μία λύση στο πρόβλημα αυτό, θα μπορούσε να είναι η ελεύθερη βόσκηση (MIG) των ζώων. Αν και αυτό μπορεί να σημαίνει την εκτροφή λιγότερων αγελάδων γαλακτοπαραγωγής από τις συμβατικές μεθόδους, η ελεύθερη βόσκηση μπορεί να καταστεί οικονομικά βιώσιμη για τους αγρότες με τη χρήση μεθόδων όπως τα δασολιβαδικά συστήματα, όπου τα ζώα βοσκής βρίσκουν καταφύγιο σε περιοχές γεμάτες με δέντρα και καλλιέργειες.

5 ενέργειες που μπορούν να κάνουν το οικολογικό φαγητό mainstream

Ωστόσο, η προμήθεια συστατικών είναι μoνάχα ένα μέρος του προβλήματος. Για  καλύτερα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη, πρέπει να εφαρμοστεί συνολικά ένας κυκλικός σχεδιασμός για τα τρόφιμα. Για παράδειγμα, φανταστείτε  ένα brand δημητριακών που θα κατασκευάζει μπάρες δημητριακών και δημητριακά από σιτάρι και μπιζέλια, που θα καλλιεργούνται  με ελάχιστη άροση και μειωμένες συνθετικές εισροές. Η απομάκρυνση από την ομοιογενοποιημένη γεωργία με την καλλιέργεια σιταριού με ψυχανθή, όπως τα μπιζέλια, μπορεί να μειώσει την ανάγκη για συνθετικές εισροές με τη δέσμευση αζώτου στο έδαφος, την οικοδόμηση της υγείας του εδάφους και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας. Η καλλιέργεια δύο διαφορετικών καλλιεργειών διαφοροποιεί και ενισχύει το εισόδημα των αγροτών και μειώνει την έκθεσή τους στον κίνδυνο.

Τα μεγάλα brands τροφίμων και οι έμποροι λιανικής έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τις πάγιες και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που προσφέρει η κυκλική οικονομία.Εάν αλλάξουν τον σχεδιασμό και τις προμήθειες τους, οι επιχειρήσεις μπορούν να παρέχουν πιο φιλικές προς το περιβάλλον επιλογές.

Προς αυτή την κατεύθυνση, οι επιχειρήσεις μπορούν να λάβουν τις εξής δράσεις για να κάνουν τα οικολογικά τρόφιμα mainstream:

• Δημιουργία φιλόδοξων σχεδίων δράσεις για τη δημιουργία οικολογικών τροφίμων.
• Ενίσχυση της συνεργασίας με τους αγρότες.
• Ανάπτυξη εμβληματικών προϊόντων, τα οποία θα αναδεικνύουν τις δυνατότητες του κυκλικού σχεδιασμού.
• Εισαγωγή και χρήση κοινών μετρήσεων και ορισμών στο αγρόκτημα.
• Υποστήριξη βιώσιμων πολιτικών.