Δράση για το κλίμα: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφωνούν να θεσπίσουν ένα πλαίσιο πιστοποίησης της ΕΕ για την αφαίρεση άνθρακα

Το εθελοντικό πλαίσιο έχει ως στόχο να διευκολύνει και να επιταχύνει την ανάπτυξη υψηλής ποιότητας δραστηριοτήτων αφαίρεσης άνθρακα και μείωσης των εκπομπών στην ΕΕ.

Μόλις τεθεί σε ισχύ, ο κανονισμός θα είναι το πρώτο βήμα προς την εισαγωγή ενός ολοκληρωμένου πλαισίου απομάκρυνσης άνθρακα και μείωσης των εκπομπών του εδάφους στη νομοθεσία της ΕΕ και θα συμβάλει στον φιλόδοξο στόχο της ΕΕ για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, όπως ορίζεται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κλίμα.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα είναι προσωρινή, εν αναμονή επίσημης έγκρισης και από τα δύο θεσμικά όργανα.

Κύρια στοιχεία της συμφωνίας

Πεδίο εφαρμογής του κανονισμού

Η συμφωνία επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού στις μειώσεις των εκπομπών του εδάφους και διατηρεί έναν ανοιχτό ορισμό της απομάκρυνσης άνθρακα, σύμφωνα με αυτόν που χρησιμοποιείται από τη Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Επίσης, διαφοροποιεί τις ακόλουθες δραστηριότητες αφαίρεσης άνθρακα και μείωσης εκπομπών και τεσσάρων αντίστοιχων τύπων μονάδων:

μόνιμη αφαίρεση άνθρακα (αποθήκευση ατμοσφαιρικού ή βιογενούς άνθρακα για αρκετούς αιώνες)

προσωρινή αποθήκευση άνθρακα σε προϊόντα μακράς διάρκειας (όπως κατασκευές με βάση το ξύλο) διάρκειας τουλάχιστον 35 ετών και η οποία μπορεί να παρακολουθείται επί τόπου καθ’ όλη την περίοδο παρακολούθησης

προσωρινή αποθήκευση άνθρακα από την καλλιέργεια άνθρακα (π.χ. αποκατάσταση δασών και εδάφους, διαχείριση υγροτόπων, λιβάδια θαλάσσιων χόρτων)

μείωση των εκπομπών του εδάφους (από τη γεωργία άνθρακα) που περιλαμβάνει μειώσεις άνθρακα και οξειδίου του αζώτου από τη διαχείριση του εδάφους και, εφόσον τέτοιες δραστηριότητες έχουν ως αποτέλεσμα, συνολικά, βελτίωση του ισοζυγίου άνθρακα του εδάφους, διαχείριση υγροτόπων, μη όργωση και πρακτικές καλυπτικής καλλιέργειας σε συνδυασμό με μειωμένη χρήση λιπασμάτων κ.λπ.

Οι δύο τελευταίες δραστηριότητες πρέπει να διαρκέσουν τουλάχιστον πέντε χρόνια για να πιστοποιηθούν και δεν πρέπει να οδηγούν σε απόκτηση γης για κερδοσκοπικούς σκοπούς που επηρεάζουν αρνητικά τις αγροτικές κοινότητες.

Έως το 2026, η Επιτροπή είναι επιφορτισμένη με την εκπόνηση έκθεσης σχετικά με τη σκοπιμότητα των δραστηριοτήτων πιστοποίησης που έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών άλλων από εκείνες που σχετίζονται με το έδαφος (άνθρακας και οξείδιο του αζώτου). Η έκθεση θα βασίζεται σε μια πιλοτική μεθοδολογία πιστοποίησης για δραστηριότητες που μειώνουν τις γεωργικές εκπομπές από την εντερική ζύμωση και τη διαχείριση της κοπριάς.

Δραστηριότητες που δεν έχουν ως αποτέλεσμα την αφαίρεση άνθρακα ή τη μείωση των εκπομπών του εδάφους, όπως η αποφυγή της αποψίλωσης των δασών ή τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού. Οι συννομοθέτες συμφώνησαν επίσης να αποκλείσουν την ενισχυμένη ανάκτηση υδρογονανθράκων από τις δραστηριότητες μόνιμης αφαίρεσης άνθρακα και να διευκρινίσουν ρητά ότι οι δραστηριότητες και οι φορείς εκμετάλλευσης στο θαλάσσιο περιβάλλον περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού.

Οι νέοι κανόνες θα ισχύουν για δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στην ΕΕ. Ωστόσο, κατά την αναθεώρηση του κανονισμού, η Επιτροπή θα πρέπει να εξετάσει τη δυνατότητα να επιτραπεί η αποθήκευση άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς σε γειτονικές τρίτες χώρες, υπό την προϋπόθεση ότι οι χώρες αυτές ευθυγραμμίζονται με τα περιβαλλοντικά πρότυπα και τα πρότυπα ασφάλειας της ΕΕ.

Κριτήρια και διαδικασία πιστοποίησης

Η προσωρινή συμφωνία διατηρεί την απαίτηση της πρότασης της Επιτροπής ότι οι δραστηριότητες αφαίρεσης άνθρακα πρέπει να πληρούν τέσσερα βασικά κριτήρια προκειμένου να πιστοποιηθούν: ποσοτικοποίηση, προσθετικότητα, μακροπρόθεσμη αποθήκευση και βιωσιμότητα.

Με βάση αυτά τα κριτήρια, η Επιτροπή, επικουρούμενη από ομάδα εμπειρογνωμόνων, θα αναπτύξει προσαρμοσμένες μεθοδολογίες πιστοποίησης για διαφορετικούς τύπους δραστηριοτήτων αφαίρεσης άνθρακα, με σκοπό να διασφαλίσει τη σωστή, εναρμονισμένη και οικονομικά αποδοτική εφαρμογή των κριτηρίων αφαίρεσης άνθρακα. Οι συννομοθέτες έκαναν ορισμένες αλλαγές για να καθορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια βάσει των οποίων τα κριτήρια πρέπει να αναπτυχθούν οι μεθοδολογίες και συμπεριέλαβαν έναν κατάλογο ενδείξεων ως προς τις δραστηριότητες που πρέπει να δίνονται προτεραιότητα.

Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να διατηρήσουν τα βασικά στοιχεία της διαδικασίας πιστοποίησης σε δύο στάδια και τον εθελοντικό χαρακτήρα της πιστοποίησης, αλλά περιέλαβαν περαιτέρω διευκρινίσεις ως προς τον τρόπο λειτουργίας της διαδικασίας πιστοποίησης.

Σχετικά με την αειφορία για την εκτροφή άνθρακα, οι συννομοθέτες πρόσθεσαν ενδείξεις για το πώς πρέπει να γίνουν κατανοητοί οι στόχοι αειφορίας και περιέλαβαν ότι μια δραστηριότητα εκτροφής άνθρακα πρέπει πάντα να αποφέρει τουλάχιστον ένα συν-όφελος για τη βιοποικιλότητα (συμπεριλαμβανομένης της υγείας του εδάφους και της αποφυγής της υποβάθμισης της γης).

Για τις δραστηριότητες εκτροφής άνθρακα, η προσωρινή συμφωνία δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να παρέχουν συμβουλές στους αγρότες σχετικά με τη διαδικασία αίτησης και να επιτρέπουν συνέργειες μεταξύ του συστήματος αναγνώρισης αγροτεμαχίων της ΚΓΠ (LPIS) και των πληροφοριών που παράγονται από τη διαδικασία πιστοποίησης στο πλαίσιο αυτού του πλαισίου.

Χρήση μονάδων

Η προσωρινή συμφωνία ορίζει κανόνες για την καταχώριση και την έκδοση των μονάδων (που αντιστοιχεί σε έναν τόνο πιστοποιημένου καθαρού οφέλους που δημιουργείται από μια από τις δραστηριότητες αφαίρεσης άνθρακα ή μείωσης των εκπομπών εδάφους/γεωργικής) στα δημόσια μητρώα και, όταν αναπτύσσονται, στο μητρώο της ΕΕ .

Οι συννομοθέτες συμφώνησαν να συμπεριλάβουν ότι οι πιστοποιημένες μονάδες μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ και τη εθνικά καθορισμένη συνεισφορά (NDC) και δεν θα πρέπει να συνεισφέρουν σε NDC τρίτων χωρών και διεθνή συστήματα συμμόρφωσης. Αυτοί οι κανόνες, συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων προσαρμογών, θα επανεξεταστούν το 2026.

Παρακολούθηση και ευθύνη

Ο κανονισμός ορίζει σαφείς υποχρεώσεις παρακολούθησης και κανόνες ευθύνης για τους φορείς εκμετάλλευσης. Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν να κάνουν διάκριση μεταξύ της περιόδου δραστηριότητας και της περιόδου παρακολούθησης (η οποία καλύπτει πάντα τουλάχιστον την περίοδο δραστηριότητας) και διευκρίνισαν ότι οι φορείς εκμετάλλευσης θα είναι υπεύθυνοι να αντιμετωπίσουν τυχόν περιπτώσεις αντιστροφής (δηλαδή απελευθέρωσης CO2 πίσω στην ατμόσφαιρα) που προκύπτουν από δραστηριότητα απομάκρυνσης άνθρακα κατά την περίοδο παρακολούθησης.

Η συμφωνία καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει σαφείς μηχανισμούς ευθύνης κατά την ανάπτυξη των μεθοδολογιών πιστοποίησης. Οι μηχανισμοί ευθύνης θα πρέπει να αντιμετωπίζουν περιπτώσεις αντιστροφής και τις συνέπειες ελλιπούς ή διακοπείσας παρακολούθησης και μη συμμόρφωσης από τους φορείς εκμετάλλευσης κατά την περίοδο παρακολούθησης. Μπορούν να περιλαμβάνουν συλλογικά αποθέματα ασφαλείας ή λογαριασμούς μονάδων αφαίρεσης άνθρακα και μηχανισμούς ασφάλισης εκ των προτέρων.

Μητρώο της ΕΕ

Το κείμενο που συμφωνήθηκε από τους συννομοθέτες καλεί την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα κοινό και διαφανές ηλεκτρονικό μητρώο σε όλη την ΕΕ τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, ώστε οι πληροφορίες σχετικά με την πιστοποίηση και τις μονάδες να είναι διαθέσιμες και προσβάσιμες στο κοινό, συμπεριλαμβανομένων των πιστοποιητικών συμμόρφωσης και περιλήψεις των ελέγχων πιστοποίησης. Μέχρι τότε, τα συστήματα πιστοποίησης βάσει του πλαισίου πρέπει να παρέχουν δημόσια μητρώα βασισμένα σε αυτοματοποιημένα και διαλειτουργικά συστήματα. Οι συννομοθέτες εισήγαγαν επίσης κανόνες για τη χρηματοδότηση του μητρώου της ΕΕ, οι οποίοι θα χρηματοδοτούνται από ετήσια πάγια τέλη χρήστη που είναι ανάλογες με τη χρήση του μητρώου.