Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) λειτουργεί σαν μια καλοκουρδισμένη τους μηχανή χάρη σε ένα σύστημα θεσμικών οργάνων με διακριτούς ρόλους και αρμοδιότητες. Αυτοί οι θεσμοί συνεργάζονται στενά για να διαμορφώσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές της ΕΕ που επηρεάζουν ευρύ φάσμα τομέων, από το περιβάλλον και το εμπόριο έως την γεωργία και την μετανάστευση.
- Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μόνο θεσμικό όργανο της ΕΕ που εκλέγεται απευθείας από τους ευρωπαίους πολίτες κάθε πέντε χρόνια. Οι Ευρωεκλογές του 2024 θα διεξαχθούν στις 6-9 Ιουνίου 2024. Θα εκλεγούν συνολικά 720 ευρωβουλευτές, 15 περισσότεροι σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές.
Αποτελεί τη δημοκρατική καρδιά της ΕΕ, καθώς είναι το μοναδικό άμεσα εκλεγμένο όργανο της Ένωσης. Οι ευρωβουλευτές εκπροσωπούν τους πολίτες κάθε πέντε χρόνια και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των νόμων της ΕΕ. Το Κοινοβούλιο μοιράζεται τη νομοθετική εξουσία με το Συμβούλιο της ΕΕ, εγκρίνει τον προϋπολογισμό της ΕΕ και εποπτεύει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διασφαλίζοντας ότι λειτουργεί προς το συμφέρον των Ευρωπαίων πολιτών. Επιπλέον, το Κοινοβούλιο διατηρεί διάλογο με τις εθνικές κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών, συμβάλλοντας στην ενημέρωση των πολιτών για τα ευρωπαϊκά ζητήματα.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Λειτουργεί ως ο “κινητήρας” της ΕΕ, προτείνοντας νέες νομοθεσίες και πολιτικές που ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση. Η Επιτροπή στη συνέχεια εφαρμόζει τις αποφάσεις του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, διαχειρίζεται τον προϋπολογισμό της ΕΕ και διασφαλίζει την ομοιόμορφη εφαρμογή των νόμων της ΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη. Αποτελείται από 27 Επιτρόπους, έναν από κάθε κράτος μέλος, οι οποίοι εργάζονται από κοινού για το συλλογικό συμφέρον της ΕΕ, ανεξάρτητα από τα εθνικά τους συμφέροντα. Η Επιτροπή επίσης εκπροσωπεί την ΕΕ σε διεθνές επίπεδο, διαπραγματευόμενη συμφωνίες με τρίτες χώρες.
- Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Εκπροσωπεί τα κράτη μέλη της ΕΕ και διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Το Συμβούλιο διαπραγματεύεται και εγκρίνει νομοθεσία της ΕΕ, συχνά σε συνεργασία με το Κοινοβούλιο. Επιπλέον, συντονίζει τις πολιτικές των κρατών μελών σε διάφορους τομείς, όπως η οικονομική πολιτική, η εξωτερική πολιτική και η δικαιοσύνη και οι εσωτερικές υποθέσεις. Η σύνθεση του Συμβουλίου αλλάζει ανάλογα με το θέμα που συζητείται, καθώς κάθε κράτος μέλος εκπροσωπείται από τον αρμόδιο υπουργό του. Αυτό διασφαλίζει ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές προοπτικές, ενώ παράλληλα προωθείται η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών.
- Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: Αποτελείται από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ και λειτουργεί ως το όργανο που χαράσσει τη στρατηγική πορεία της Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν νομοθετεί άμεσα, αλλά παρέχει την πολιτική ώθηση για την πρόοδο της ΕΕ σε διάφορα μέτωπα. Συνέρχεται τουλάχιστον τέσσερις φορές το χρόνο και λαμβάνει σημαντικές αποφάσεις για θέματα όπως η διεύρυνση της ΕΕ, η κοινή εξωτερική πολιτική και αμυντική πολιτική, και η οικονομική διακυβέρνηση. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εκλεγόμενος από τα μέλη του για θητεία δύο ετών και μισή, ηγείται των εργασιών του και εκπροσωπεί την ΕΕ στο εξωτερικό.
- Άλλοι θεσμοί:
Εκτός από τους κύριους θεσμούς, η ΕΕ έχει και άλλα σημαντικά όργανα που συμβάλλουν στην εύρυθμη λειτουργία της.
- Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Διασφαλίζει την ομοιόμορφη ερμηνεία και εφαρμογή των νόμων της ΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη.
- Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα: Είναι υπεύθυνη για τη νομισματική πολιτική της Ευρωζώνης, διατηρώντας την σταθερότητα του ευρώ.
- Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο: Ελέγχει τα οικονομικά της ΕΕ και διασφαλίζει την ορθή χρήση των κονδυλίων.
- Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή: Συμβουλεύει το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σε θέματα που αφορούν την κοινωνία και την οικονομία.
- Η Επιτροπή των Περιφερειών: Εκπροσωπεί τις τοπικές και περιφερειακές αρχές της ΕΕ και διασφαλίζει ότι οι πολιτικές της ΕΕ λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των τοπικών κοινοτήτων.
Συνεργαζόμενοι στενά, οι θεσμοί της ΕΕ διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία της Ένωσης και την προώθηση των συμφερόντων των Ευρωπαίων πολιτών. Η κατανόηση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων κάθε θεσμού είναι απαραίτητη για την ενεργή συμμετοχή στην ευρωπαϊκή δημοκρατία και την διαμόρφωση του μέλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
