της Κωνσταντίνας Τογκαρίδου
Εμπειρογνώμονας Δίκαιης Μετάβασης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Πρέσβειρα του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα
Η Συμφωνία του Παρισιού υπήρξε ένα ιστορικό ορόσημο με δεσμεύσεις από σχεδόν 200 έθνη να μεταμορφώσουν τις αναπτυξιακές τους στρατηγικές προκειμένου να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Για να είναι συνεπείς με τους όρους της Συμφωνίας του Παρισιού, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν σε έναν στόχο καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Για να επιτευχθεί ο στόχος, ο άνθρακας, το κυρίαρχο ορυκτό καύσιμο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ και ταυτόχρονα το πιο ρυπογόνο θα πρέπει σταδιακά να καταργηθεί, και ο ρόλος της ΕΕ είναι να πιέσει τα Κράτη Μέλη της να επιταχύνουν τη διαδικασία σταδιακής κατάργησης του άνθρακα. Κατά συνέπεια, τα δύο τρίτα των ανθρακωρυχείων σε σαράντα μία (41) ευρωπαϊκές περιφέρειες, σε δώδεκα (12) ευρωπαϊκές χώρες να έχουν κλείσει ή αναμένεται να κλείσουν σε σύντομο διάστημα.
Οι περιοχές άνθρακα διαδραμάτισαν ιστορικά καθοριστικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη πολλών χωρών. Κατά συνέπεια, η πολιτική και κοινωνική τους επιρροή είναι ισχυρή και δυσχεραίνει τις διαδικασίες δομικών αλλαγών. Η απολιγνιτοποίηση συνεπάγεται σημαντικούς μετασχηματισμούς στις κοινωνίες όπως τις γνωρίζουμε και κυρίως στην εργασία, της απασχόλησης και των εργαζομένων. Αυτός ο μετασχηματισμός συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις και κινδύνους και η διαχείριση τους είναι ζωτικής σημασίας για την πιθανή επιτυχία μιας διαδικασίας σταδιακής κατάργησης του άνθρακα.
Ένας καθοριστικός παράγοντας για την πιθανή επιτυχία των διαδικασιών σταδιακής κατάργησης του άνθρακα είναι η δικαιοσύνη, στον τρόπο δηλαδή με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά διακυβεύματα. Έτσι προέκυψε ο όρος «δίκαιη μετάβαση», δεδηλωμένος στόχος του οποίου είναι να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές που είναι περιβαλλοντικά επωφελείς δεν προκαλούν αδικαιολόγητη βλάβη στην κοινωνική ή οικονομική ευημερία όσων εξαρτώνται παραδοσιακά από τον τομέα των ορυκτών καυσίμων. Η έννοια της «δίκαιης μετάβασης» είναι μια στρατηγική που προτάθηκε αρχικά από το συνδικαλιστικό κίνημα στις ΗΠΑ την δεκαετίας του 80, ενώ ενσωματώθηκε στο προοίμιο της Συμφωνίας του Παρισιού ως: «η επιτακτική ανάγκη μιας δίκαιης μετάβασης του εργατικού δυναμικού και της δημιουργίας αξιοπρεπούς εργασίας και ποιοτικών θέσεων εργασίας σύμφωνα με εθνικά καθορισμένες αναπτυξιακές προτεραιότητες» για να μη μείνει κανείς στο περιθώριο, και κυρίως οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η δίκαιη μετάβαση είναι μία πρόκληση – πρόσκληση στην οποία οι εμπλεκόμενοι πρέπει να ενσκύψουν με την δέουσα σημασία για την επίτευξη και του κοινωνικού μετασχηματισμού των υπό μετάβαση περιοχών.
__________________________________________________________________________________
Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Κλίμα αποτελεί μία πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Συντονιστής του Συμφώνου στην Ελλάδα είναι ο οργανισμός ΙΝΖΕΒ. Για όποια πληροφορία σχετικά με το Σύμφωνο ή για κλιματικές δράσεις που θα σας ενδιέφερε να διοργανώσετε, μπορείτε να επικοινωνείτε με την Ομάδα Συντονισμού στο [email protected] ή στο τηλέφωνο 210 6394608.
