Το ενεργειακό άλμα της ΕΕ

Τον Φεβρουάριο του 2022, η Ρωσία εξαπέλυσε τη στρατιωτική της επίθεση κατά της Ουκρανίας, φέρνοντας πόλεμο και απογοήτευση στην Ευρώπη.
Οι βόμβες και οι σφαίρες δεν ήταν τα μόνα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν. Η Ρωσία διέκοψε την προμήθεια φυσικού αερίου και πετρελαίου σε ορισμένες χώρες της ΕΕ που εξαρτώνταν σε μεγάλο βαθμό από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα κατά το ξέσπασμα του πολέμου και απείλησε να τερματίσει πλήρως την προμήθεια στην ΕΕ.

Η αντίδραση της ΕΕ ήταν άμεση.

Οι ηγέτες της ΕΕ, αποδοκιμάζοντας τις βίαιες και χειραγωγητικές ενέργειες της Ρωσίας, αποφάσισαν ότι η ΕΕ πρέπει να απομακρυνθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατό.
Τους μήνες που ακολούθησαν, συμφωνήθηκαν γρήγορα διάφορα έκτακτα μέτρα από τις 27 χώρες του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Από τον Φεβρουάριο έως τον Δεκέμβριο του 2022, οι υπουργοί Ενέργειας των κρατών μελών της ΕΕ πραγματοποίησαν 10 συνεδριάσεις του Συμβουλίου για να συμφωνήσουν για τα έκτακτα μέτρα. Τα περισσότερα από τα μέτρα εγκρίθηκαν μόνο από το Συμβούλιο, όπως επιτρέπεται από τις συνθήκες για καταστάσεις κρίσης.

Οι κύριοι στόχοι ήταν:

• Εξασφάλιση επαρκούς ενεργειακού εφοδιασμού για την οικονομία της Ευρώπης
• Ελάφρυνση του βάρους των υψηλών τιμών της ενέργειας στους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις
• Σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων και επιτάχυνση της στροφής προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Τα μέτρα συμφωνήθηκαν και υιοθετήθηκαν σε χρόνο ρεκόρ.

Τα έκτακτα μέτρα της ΕΕ

1. Διατήρηση της ροή του αερίου

Η αβεβαιότητα που προκλήθηκε από τις διακοπές της Ρωσίας στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο ώθησε τις χώρες της ΕΕ να δράσουν γρήγορα για να εξασφαλίσουν επαρκή και σταθερό ενεργειακό εφοδιασμό.
Με αυτόν τον στόχο, οι χώρες της ΕΕ συνεργάστηκαν για:

• Διαφοροποίηση της προσφοράς και δημιουργία νέων εταιρικών σχέσεων για εισαγωγές
• Αποθήκευση αερίου σε επαρκή επίπεδα
• Μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου

Ετοιμάστηκε το σχέδιο REPowerEU της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όπου προτείνει ορισμένες βασικές ενέργειες για την επίτευξη αυτών των στόχων.
Τα πρώτα αποτελέσματα ήταν ορατά αμέσως μετά. Οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία μειώθηκαν σταδιακά, ενώ η προσφορά από τη Νορβηγία και τις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ 2021 και 2023.
Για το φυσικό αέριο αγωγών και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) μαζί, η Ρωσία αντιπροσώπευε λιγότερο από το 15% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ το 2023. Η Νορβηγία έγινε ο κορυφαίος προμηθευτής φυσικού αερίου της ΕΕ, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG.
Ενώ οι προσπάθειες διαφοροποίησης συνεχίζονταν, οι χώρες της ΕΕ προχώρησαν γρήγορα για να εξασφαλίσουν αποθέματα φυσικού αερίου πριν από το χειμώνα.

Τον Οκτώβριο του 2022 – πολύ πριν από την προθεσμία που ορίζει η νομοθεσία της ΕΕ, οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στην ΕΕ πληρώθηκαν στο 90% της χωρητικότητάς τους.
Ένα χρόνο αργότερα, οι δεξαμενές αερίου ήταν σχεδόν γεμάτες σε όλες τις χώρες της ΕΕ μέχρι το φθινόπωρο και παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα όλο τον χειμώνα.
Η άλλη όψη του νομίσματος ήταν η μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου.
Η κατανάλωση φυσικού αερίου μειώθηκε κατά περισσότερο από 18% το 2022 και το 2023, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας.

Ευρωπαϊκή Ένωση τιμές Euro/MWh

	MAR 21	JUN 21	OCT 21	DEC 21	MAR 22	AUG 22
ELECTRICITY	47,1	75,39	159,77	234,95	273,97	367,06
GAS	17,8	29,31	87,71	112,8	126,30	230,80

Ευρωπαϊκή Ένωση Πληθωρισμός

	MAR 21	JUN 21	OCT 21	DEC 21	MAR 22	AUG 22
ΠΛΥΘΩΡΙΣΜΟΣ	1,7%	2,2%	4,4%	5,3%	7,8%	10,1%

 

2. Μετριασμός του πλήγματος για σπίτια και επιχειρήσεις

Με τις τιμές της ενέργειας σε υψηλό όλων των εποχών, χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ενέργεια –όπως τα αρτοποιεία– άρχισαν να ζορίζονται.
Για εκατομμύρια Ευρωπαίους, οι λογαριασμοί ενέργειας έγιναν υπέρογκο κόστος.
Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας πραγματοποίησαν επιπλέον κέρδη – ιδίως εκείνοι που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πυρηνικά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για τους οποίους η παραγωγή ήταν πολύ φθηνότερη από ό,τι για εκείνους τους παραγωγούς που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο. Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων πραγματοποίησαν επίσης υψηλά κέρδη καθώς οι τιμές αυξάνονταν.

Για να μειώσουν την πίεση στους ανθρώπους και τις εταιρείες, οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν:

• Στην μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για μείωση της ζήτησης και χαμηλότερες τιμές
• Ανώτατο όριο στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας
• Επιβολή εισφορών αλληλεγγύης από επιχειρήσεις ορυκτών καυσίμων

Τα κεφάλαια που προέρχονταν τόσο από τα πλεονάσματα των εσόδων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας όσο και από τις εισφορές των εταιρειών ορυκτών καυσίμων διανεμήθηκαν σε ανθρώπους και εταιρείες που αγωνίζονται με υψηλό ενεργειακό κόστος.
Επιπλέον, η ΕΕ άρχισε να εργάζεται για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Οι στόχοι ήταν: Να ενδυναμώσει τους καταναλωτές κάνοντας πιο ευέλικτες τις συμβάσεις προμήθειας ενέργειας, η αύξηση της σταθερότητας των τιμών για τις εταιρείες χάρη στις μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας, η υποστηρίξη τις παραγωγή ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να διευκολύνει την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό σύστημα

3. Πράσινη ενέργεια για τα καλά

Η ενίσχυση της πράσινης ενέργειας είναι ένα απαραίτητο βήμα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και η ΕΕ έχει εργαστεί εδώ και πολύ καιρό για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έκανε τον στόχο ακόμη πιο επείγον.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλες καθαρές πηγές ενέργειας είναι σύμμαχοι στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και επίσης στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να παραχθούν στην ΕΕ και αυτό σημαίνει αύξηση της αυτοδυναμίας, καθώς και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Για να επιταχύνουν την ενεργειακή αλλαγή, οι χώρες της ΕΕ αποφάσισαν:

• Την αύξηση της φιλοδοξίας για τον στόχο της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: το 42,5% της ενέργειας θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030
• Την μειώση της γραφειοκρατία στις άδειες για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να καταστήσει την απόκτησή τους ταχύτερη και απλούστερη

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην ΕΕ ανθούν.

Το 2022 ήταν έτος ρεκόρ για την ηλιακή ενέργεια, με εγκατεστημένη ισχύ 41 GW φωτοβολταϊκών, η οποία είναι 60% μεγαλύτερη από το 2021 (27 GW). Και το 2023, η χωρητικότητα συνέχισε να αυξάνεται σταθερά – φτάνοντας τα 45 GW.
Η αιολική ενέργεια αυξήθηκε από 10,7 GW το 2021 σε 17,9 GW το 2023 – πρόκειται για αύξηση 67% σε δύο χρόνια.
Η επένδυση σε πιο πράσινη ενέργεια έχει το κόστος της. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας η επένδυση αποδίδει.
Εάν δεν είχαν εγκατασταθεί νέα πάνελ και στρόβιλοι στην ΕΕ, η μέση τιμή χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας το 2022 θα ήταν 8% υψηλότερη.
Η πρόσφατα εγκατεστημένη ηλιακή και αιολική δυναμικότητα που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας το 2022 είχε ως αποτέλεσμα υψηλές εξοικονομήσεις: κάθε Ευρωπαίος μπόρεσε να εξοικονομήσει πάνω από 220 ευρώ σε κόστος ενέργειας.

Ευρωπαϊκή Ένωση τιμές Euro/MWh

	OCT 22	JAN 23	MAY 23	FEB 24
ELECTRICITY	151,08	107,39	78,17	57,00
GAS	70,48	62,47	31,06	28,16

 

Δεν υπάρχει επιστροφή

Η κορύφωση της ενεργειακής κρίσης είναι πολύ πίσω μας.
Οι ενέργειες της ΕΕ και των χωρών της επανέφεραν τη σταθερότητα στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Ωστόσο, η βάναυση εισβολή της Ρωσίας συνεχίζεται, όπως και όλες οι σκόπιμες ενέργειές της για να υπονομεύσει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Όμως οι χώρες της ΕΕ είναι πιο δυνατές από πριν και πιο ενωμένες από ποτέ. Η απομάκρυνση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα είναι μια μη αναστρέψιμη διαδικασία.
Έχουν εξασφαλιστεί νέοι και πιο αξιόπιστοι συνεργάτες προμήθειας.
Οι Ευρωπαίοι έχουν αρκετή και πιο προσιτή ενέργεια για να ζεστάνουν τα σπίτια τους και να διευθύνουν τις επιχειρήσεις τους.
Μια νέα ώθηση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προσφέρει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες εντός της ΕΕ, συμβάλλοντας παράλληλα στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.