Του Θανάση Λασκούδη
Στις σκιές μίας ολοένα και πιο αλληλεξάρτητης παγκοσμιοποίησης, η σχέση της Ευρώπης με την Κίνα φέρει στο προσκήνιο ερωτήματα κοσμογονικής σημασίας. Από τη μία, η φωνή της ανησυχίας αντηχεί, προειδοποιώντας για την απειλή της κινεζικής επιρροής στην ευρωπαϊκή βιομηχανία και την οικονομική αυτονομία. Από την άλλη, ψίθυροι συνεργασίας και αμοιβαίας ωφέλειας υφαίνουν ένα ελπιδοφόρο νήμα για το μέλλον.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, έθεσε το πλαίσιο: η Ευρώπη οφείλει να θωρακιστεί απέναντι στην πλημμύρα φθηνών κινεζικών ηλεκτρικών οχημάτων που απειλούν να πνίξουν την εγχώρια βιομηχανία. Όμως, μια πιο νηφάλια ματιά στα δεδομένα αποκαλύπτει μια πιο περίπλοκη εικόνα. Τα κινεζικά οχήματα, αν και αυξάνονται σε μερίδιο αγοράς, αντιπροσωπεύουν μόλις το 16% του παγκόσμιου συνόλου, με το μισό μάλιστα να προέρχεται από το Tesla Gigafactory στη Σαγκάη, όχι από κρατικές κινεζικές εγκαταστάσεις.
Παρόμοια ανησυχία εκφράζεται και για τις κινεζικές επενδύσεις στην Ευρώπη. Κραυγές για “ύποπτη πώληση της κυριαρχίας μας” ηχούν από τη Βουδαπέστη, ενώ η Σαρδηνία αντιμάχεται την εξαγορά ενός έργου ηλιακής ενέργειας από κινεζικά χέρια. Η Ιταλία αποσύρεται από την Belt and Road Initiative, και το Βέλγιο εκφράζει ανησυχίες για τον δυνητικό διπλό σκοπό των κινεζικών επενδύσεων σε λιμάνια.
Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η Κίνα επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στην Ευρώπη, στοχεύοντας σε κρίσιμες υποδομές για να ασκήσει μόχλευση σε οικονομίες και πολιτικές. Όμως, η επένδυση φέρνει μαζί της και εξάρτηση. Αν τα πράγματα στραβώσουν, η αποεπένδυση είναι μια επίπονη στρατηγική. Η Κίνα, δίνοντας χρήματα στην Ευρώπη, δένει και η ίδια τη μοίρα της με την ήπειρο.
Επιπλέον, οι άμεσες ξένες επενδύσεις της Κίνας στην Ευρώπη μειώθηκαν το 2023, φτάνοντας στο χαμηλότερο σημείο τους από το 2010. Ίσως, λοιπόν, η ρητορική της αντιπαλότητας να υπερτερεί της πραγματικότητας.
Η αντίδραση της ΕΕ προς το παρόν φέρει συμβολικό χαρακτήρα. Η αλλαγή πορείας προς μια λιγότερο αντιπαραθετική προσέγγιση ίσως οφείλεται στην πεποίθηση ότι η Ευρώπη δεν αντέχει έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Σε μια εποχή όπου η ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα τίθεται στο μικροσκόπιο, η ΕΕ χρειάζεται περισσότερες, όχι λιγότερες, εμπορικές ευκαιρίες.
Ενώ η Κίνα ίσως στρεβλώνει τον διεθνή ανταγωνισμό και αρνείται πρόσβαση στην αγορά στις ευρωπαϊκές εταιρείες, η ΕΕ οφείλει να αναζητήσει πιο έγκυρες λύσεις. Η υιοθέτηση μίας πιο δυναμικής στάσης για την αντιμετώπιση της ανταπόδοσης με την Κίνα ή η αναζήτηση διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση των κρατικών επιδοτήσεων θα μπορούσαν να αποδειχθούν πιο ωφέλιμες. Ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα, απλά και μόνο επειδή επιδοτεί τις επιχειρήσεις της, δεν θα οδηγήσει πουθενά. Η αντιμετώπιση ενός προβλήματος δεν γίνετε με το να πυροβολείς το ένα πόδι σου με σφαίρες, όταν το άλλο αιμορραγεί.
Συνοψίζοντας, οι σχέσεις ΕΕ-Κίνας βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η ρήτορική από πλευράς και των δύο πλευρών έχει σκληρύνει, ωστόσο, ενδείξεις δείχνουν πως και οι δύο πλευρές αποφεύγουν μια ολοκληρωτική ρήξη. Η Κίνα επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στην Ευρώπη μέσω στρατηγικών επενδύσεων, ενώ η Ευρώπη ανησυχεί για τις κινεζικές εμπορικές πρακτικές και την αυξανόμενη επιρροή της. Η εύρεση μίας ισορροπίας ανάμεσα σε αυτά τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα αποτελεί πρόκληση για τα επόμενα χρόνια.Εν κατακλείδι, η Ευρώπη και η Κίνα οφείλουν να υπερβούν τις αντιπαραθέσεις και να εστιάσουν σε έναν εποικοδομητικό διάλογο. Η αναγνώριση αμοιβαίων συμφερόντων και η αναζήτηση κοινών λύσεων σε παγκόσμια ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή και η ασφάλεια, είναι απαραίτητες για την οικοδόμηση ενός βιώσιμου και αμοιβαία ωφέλιμου μέλλοντος. Η συνεργασία και όχι η αντιπαλότητα, αποτελεί το κλειδί για να ξεκλειδώσουν και οι δύο πλευρές το πλήρες δυναμικό τους και να διαμορφώσουν ένα κόσμο πιο δίκαιο, πιο ευημερούντα και πιο ειρηνικό.
Μόνο μέσω μίας ολοκληρωμένης και στρατηγικής προσέγγισης, που συνδυάζει διπλωματία, οικονομική ισχύ, τεχνολογική καινοτομία και αξιακή ηγεσία, μπορεί η Ευρώπη να διασφαλίσει ένα μέλλον αμοιβαίας ωφέλειας με την Κίνα, χωρίς να θυσιάζει τις αξίες και τα συμφέροντά της.
Η εποχή της εύκολης παγκοσμιοποίησης έχει τελειώσει. Η Ευρώπη και η Κίνα καλούνται να διαχειριστούν έναν κόσμο αυξημένης γεωπολιτικής έντασης και οικονομικού ανταγωνισμού. Η σχέση τους θα διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της παγκόσμιας τάξης.
Η επιλογή είναι σαφής: συνεργασία ή αντιπαλότητα. Η Ευρώπη οφείλει να υιοθετήσει μια ρεαλιστική και νηφάλια προσέγγιση, αναγνωρίζοντας τόσο τις προκλήσεις όσο και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Ο δρόμος προς ένα αμοιβαία ωφέλιμο μέλλον με την Κίνα θα είναι γεμάτος με εμπόδια, αλλά η Ευρώπη έχει τα εφόδια και την αποφασιστικότητα να τον διαβεί.
Ας ελπίσουμε ότι η Ευρώπη και η Κίνα θα επιλέξουν το μονοπάτι της συνεργασίας, οικοδομώντας ένα μέλλον ειρήνης, ευημερίας και κοινής προόδου για όλους.
