Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος (EEA) δημοσίευσε πρόσφατα θετικά νέα σχετικά με τη μείωση των εκπομπών ρύπων στην ΕΕ. Σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγηση δεδομένων, οι εκπομπές των βασικών ρύπων που παρακολουθούνται από την ΕΕ παρουσιάζουν συνεχή μείωση στα περισσότερα κράτη-μέλη, διατηρώντας μια τάση που ξεκίνησε το 2005.
Ωστόσο, η μείωση των εκπομπών αμμωνίας αποτελεί σημαντική πρόκληση. Το 2022, 16 κράτη-μέλη τήρησαν τις εθνικές δεσμεύσεις μείωσης εκπομπών για το διάστημα 2020-2029 που ορίζει η Οδηγία για τις Εθνικές Δεσμεύσεις Περιορισμού των Εκπομπών (NECD) της ΕΕ, για τους πέντε κύριους ρύπους (οξείδια του αζώτου, πτητικές οργανικές ενώσεις εκτός μεθανίου, αμμωνία, διοξείδιο του θείου και λεπτά αιωρούμενα σωματίδια). Εντούτοις, 11 κράτη-μέλη δεν κατάφεραν να συμμορφωθούν με τις δεσμεύσεις για at least one αυτών των ρύπων.
Η έκθεση της EEA βασίζεται στα πιο πρόσφατα δεδομένα που υπέβαλαν τα κράτη-μέλη το 2024 για τις εκπομπές του 2022. Περιγράφει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στη μείωση των εκπομπών των πέντε κύριων ρύπων που ρυθμίζονται από την οδηγία. Παράλληλα, αξιολογεί την επίδοση των κρατών-μελών έναντι των δεσμεύσεων μείωσης εκπομπών για το 2020-2029, καθώς και την πρόοδό τους προς την επίτευξη των πιο φιλόδοξων δεσμεύσεων μείωσης που θα ισχύσουν από το 2030 και μετά.
Πρόκληση για το μέλλον: Η μείωση της αμμωνίας
Ο μεγαλύτερος σκόπελος για το μέλλον είναι η μείωση των εκπομπών αμμωνίας: εννέα κράτη-μέλη πρέπει να μειώσουν τα επίπεδα εκπομπών του 2022 για να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις μείωσης 2020-2029. Ο κύριος υπεύθυνος είναι ο γεωργικός τομέας, στον οποίο αποδίδεται το 93% των συνολικών εκπομπών αμμωνίας, σύμφωνα με την αξιολόγηση της EEA. Οι εκπομπές αμμωνίας έχουν μειωθεί ελάχιστα σε πολλά κράτη-μέλη από το 2005 και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν αυξηθεί.
Η επίτευξη περαιτέρω μειώσεων για το 2030 και μετά θα αποτελέσει σημαντική πρόκληση για σχεδόν όλες τις χώρες της ΕΕ και για σχεδόν όλους τους ρύπους. Ο ρυθμός μείωσης με την πάροδο του χρόνου για ορισμένες εκπομπές ρύπων έχει πλέον σταθεροποιηθεί. Μια εξαίρεση αποτελεί το διοξείδιο του θείου, όπου 22 κράτη-μέλη συμμορφώνονται ήδη με τη δέσμευση μείωσης για το 2030.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αξιολόγηση της EEA βασίζεται αποκλειστικά σε δεδομένα που παρέχονται από τα κράτη-μέλη και δεν συνιστά έλεγχο συμμόρφωσης, ο οποίος διενεργείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι αριθμοί που παρουσιάζονται εδώ ενδέχεται επίσης να τροποποιηθούν σε σχέση με το με το αποτέλεσμα των συνεχών ελέγχων ποιότητας που πραγματοποιούνται.
Ετήσια έκθεση για τις εκπομπές ρύπων στην ΕΕ:
Εκτός από την αξιολόγηση της NECD, η EEA δημοσίευσε επίσης την ετήσια έκθεση για τις εκπομπές ρύπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση 1990-2022, στο πλαίσιο της Σύμβασης για τη μακροπρόθεσμη διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση (Σύμβαση Αέρα UNECE). Η έκθεση αυτή καταδεικνύει μια συνεχή πτωτική τάση στις εκπομπές των κύριων ρύπων από το 2005, παρά την οικονομική ανάπτυξη στο ίδιο διάστημα.
Αξιολογεί επίσης τις δεσμεύσεις μείωσης εκπομπών ρύπων που θεσπίστηκαν στο Πρωτόκολλο του Γκέτεμποργκ. Οι δεσμεύσεις αυτές για τη μείωση των εκπομπών, που θεσπίστηκαν στο Πρωτόκολλο του Γκέτεμποργκ, ενσωματώθηκαν στο δίκαιο της ΕΕ με την Οδηγία για τις Εθνικές Δεσμεύσεις Περιορισμού των Εκπομπών.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, μεταξύ των ρυπογόνων ουσιών με δεσμεύσεις μείωσης εκπομπών, οι εκπομπές διοξειδίου του θείου (SO2) παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση σε ολόκληρη την ΕΕ. Το 2022, οι εκπομπές ήταν 81% χαμηλότερες από το 2005.
Η έκθεση εστιάζει στους πέντε κύριους ρύπους (ΝΟx, NMVOCs, SO2, NH3 και PM2.5), αλλά καλύπτει και άλλους ρύπους όπως βαρέα μέταλλα, μαύρο άνθρακα και POPs.
Παρά τις προκλήσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση σημειώνει σταθερή πρόοδο στη μείωση των εκπομπών ρύπων. Η μείωση της αμμωνίας παραμένει η πιο σημαντική πρόκληση, ενώ η πρόοδος προς τους στόχους για το 2030 και το 2050 θα απαιτήσει συνεχή προσπάθεια από όλα τα κράτη-μέλη. Η τακτική αναφορά και η αξιολόγηση της προόδου είναι απαραίτητες για την επίτευξη των φιλόδοξων περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ.
