Λύσεις ESG: «Ανάβουν πράσινο» για ένα καλύτερο μέλλον

Του Αλέξανδρου Ελευθεριάδη

 

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από περιβαλλοντικές προκλήσεις που «δεν μπορούν να περιμένουν», η εμφάνιση «πράσινων» εταιρειών και η ενσωμάτωση σε αυτές ESG λύσεων έχουν αποκτήσει τεράστια σημασία.

Οι συγκεκριμένες εταιρείες καταφέρνουν να ξεχωρίζουν δίνοντας προτεραιότητα στις βιώσιμες πρακτικές, την κοινωνική ευθύνη και τη διαφανή διακυβέρνηση, ευθυγραμμισμένες με την παγκόσμια έκκληση για ένα πιο «πράσινο» και δίκαιο μέλλον.

Σκοπός του άρθρου που ακολουθεί είναι να εξηγήσουμε την σημασία του ESG και να εμβαθύνουμε στις τελευταίες τάσεις που «οδηγούν» τον μετασχηματισμό των «πράσινων» εταιρειών, παρουσιάζοντας τον ρόλο τους στην προώθηση μιας πιο βιώσιμης οικονομίας.

Οι «hot» τάσεις στην υιοθέτηση ESG

Ταχεία ανάπτυξη των βιώσιμων επενδύσεων: Οι βιώσιμες επενδύσεις έχουν σημειώσει εκθετική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Συμμαχία Αειφόρων Επενδύσεων (GSIA), τα παγκόσμια περιουσιακά στοιχεία βιώσιμων επενδύσεων έφτασαν τα 35,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2020, παρουσιάζοντας αύξηση 15% από το 2018. Αυτή η τάση υποδηλώνει την αυξανόμενη σημασία του ESG στις επενδυτικές αποφάσεις.

Κυβερνητικές ρυθμίσεις και υποστήριξη: Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο εφαρμόζουν πολιτικές και κανονισμούς που ενθαρρύνουν βιώσιμες πρακτικές. Ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη γνωστοποίηση βιώσιμων οικονομικών (SFDR) εξουσιοδοτεί τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αποκαλύπτουν πώς ενσωματώνουν παράγοντες βιωσιμότητας στις επενδυτικές τους αποφάσεις. Τέτοιοι κανονισμοί οδηγούν την ενοποίηση του ESG σε όλες τις βιομηχανίες.

Επιρροή επενδυτών: Οι θεσμικοί επενδυτές και οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων αξιοποιούν την επιρροή τους για να προωθήσουν την ενοποίηση του ESG. Εταιρείες όπως η BlackRock, ο μεγαλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο, έχουν καταστήσει τη βιωσιμότητα κεντρικό σημείο στις επενδυτικές τους στρατηγικές. Οι επενδυτές απαιτούν ολοένα και περισσότερο γνωστοποιήσεις ESG και κατανομή κεφαλαίων σε εταιρείες που δίνουν προτεραιότητα στη βιωσιμότητα, ωθώντας έτσι άλλες επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους ESG.

Στατιστικά στοιχεία για τις «πράσινες» και τις ESG εταιρείες

Απόδοση ESG και χρηματοοικονομική υπεραπόδοση: Διάφορες μελέτες έχουν αποδείξει μια θετική συσχέτιση μεταξύ της ισχυρής απόδοσης ESG και της οικονομικής υπεραπόδοσης. Μελέτη από το Harvard Business School αποκάλυψε ότι οι εταιρείες με υψηλές αξιολογήσεις ESG παρουσίασαν καλύτερες επιδόσεις και κερδοφορία στο χρηματιστήριο. Ομοίως, μια έκθεση MSCI του 2019 τόνισε ότι οι εταιρείες με υψηλότερες αξιολογήσεις ESG εμφάνισαν χαμηλότερη μεταβλητότητα και υψηλότερη κερδοφορία μακροπρόθεσμα.

Ανάπτυξη του τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: Ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει σημειώσει σημαντική επέκταση τα τελευταία χρόνια, σε μια προσπάθεια να καλυφθούν οι ανάγκες για ενέργεια. Το 2020, η παγκόσμια δυναμικότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξήθηκε κατά 10,3%, προσθέτοντας 260 γιγαβάτ (GW) καθαρής ενέργειας. Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια ήταν οι κύριοι συνεισφέροντες, με την ηλιακή φωτοβολταϊκή (PV) χωρητικότητα να αυξάνεται κατά 22% και την αιολική ενέργεια κατά 16,5%.

Βιώσιμες Επενδυτικές Προτιμήσεις: Μια έρευνα που διεξήχθη από τη Morgan Stanley αποκάλυψε ότι το 85% των μεμονωμένων επενδυτών στις Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασε ενδιαφέρον για βιώσιμες επενδύσεις.

Αναφορές και πρότυπα ESG: Η τυποποιημένη αναφορά ESG έχει αποκτήσει εξέχουσα θέση. Η Global Reporting Initiative (GRI) και το Sustainability Accounting Standards Board (SASB) παρέχουν πλαίσια στους οργανισμούς ώστε να αποκαλύπτουν με συνέπεια την απόδοσή τους ESG. Επιπλέον, η Task Force για τις οικονομικές γνωστοποιήσεις που σχετίζονται με το κλίμα (TCFD) έχει κερδίσει έδαφος στην παροχή γνωστοποιήσεων οικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Είναι αυτονόητο ότι και το ελληνικό επιχειρείν δε θα μπορούσε να μην ακολουθήσει την παγκόσμια τάση στη διαχείριση ζητημάτων βιωσιμότητας και ESG.

Αποκαλυπτική, για τις τάσεις που κυριαρχούν στην ελληνική αγορά είναι η πρωτογενής έρευνα για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τις δράσεις ESG σε επιχειρήσεις που πραγματοποίησε η διεύθυνση οικονομικών και κλαδικών μελετών της ICAP CRIF ΑΕ (το χρονικό διάστημα 01.02.2023 – 28.02.2023, σε δείγμα 144 επιχειρήσεων από διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια).

Στο πλαίσιο της έρευνας διερευνήθηκε η κατανομή του συνολικού προϋπολογισμού των εταιρειών για δράσεις ESG, στους βασικούς πυλώνες: περιβάλλον, κοινωνία, εταιρική διακυβέρνηση.

Πού πηγαίνουν τα περισσότερα χρήματα

Τα υψηλότερα κονδύλια για το 2022 κατευθύνθηκαν σε περιβαλλοντικές δράσεις (40%). Ακολουθούν με μικρή διαφορά (36%) οι δράσεις που σχετίζονται με την κοινωνία και οι ενέργειες που αφορούν στην εταιρική διακυβέρνηση (24%). Οι δαπάνες για περιβαλλοντικές δράσεις κερδίζουν μερίδιο από τις δαπάνες για την κοινωνία συγκριτικά με τα αποτελέσματα της περσινής έρευνας. Οι τελευταίες εξελίξεις με την ενεργειακή κρίση, τις φυσικές καταστροφές, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την πανδημία COVID-19, ανέδειξαν την ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι επείγουσες καταστάσεις με άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις προς μια νέα, βιώσιμη οικονομία. Παράλληλα, εντείνεται σε παγκόσμιο επίπεδο η ανησυχία και ο δημόσιος διάλογος για την κλιματική αλλαγή, ενώ ο ψηφιακός μετασχηματισμός αναδεικνύει νέα μοντέλα εργασίας και απαιτεί νέες δεξιότητες και γνώσεις.

Διερευνώντας το ύψος των κονδυλίων που δαπανούν οι επιχειρήσεις για δράσεις ESG προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών (61%) δαπανά έως 200.000 ευρώ. Το 17% των επιχειρήσεων δαπανά από 200.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ και το 5% από 500.000 ευρώ έως 1 εκατ. ευρώ. Περισσότερες από μία στις 10 εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα (11%) δαπάνησαν από 1 εκατ. ευρώ έως 5 εκατ. ευρώ ενώ πάνω από 5 εκατ. ευρώ σε δράσεις ESG έδωσε το 6% των εταιρειών του δείγματος. Από την επεξεργασία των απαντήσεων των συμμετεχόντων προκύπτει άμεση συσχέτιση του συνολικού κύκλου εργασιών τους με τα ποσά που δαπανούν για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι το 66% των επιχειρήσεων αύξησαν τις δαπάνες για ενέργειες ESG το 2022, συγκριτικά με το 2021, ενώ μόλις το 3% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι τις περιόρισε έναντι του προηγούμενου έτους.

Ψηλά στην επιχειρησιακή στρατηγική βιώσιμη ανάπτυξη και υπευθυνότητα

Οι ελληνικές εταιρείες, σύμφωνα με την έρευνα, αναγνωρίζουν τη σημαντικότητα της βιώσιμης ανάπτυξης και της εταιρικής υπευθυνότητας και την κατατάσσουν όλο και πιο ψηλά στις δράσεις και την επιχειρησιακή τους στρατηγική. Συγκεκριμένα, το 90% των επιχειρήσεων του δείγματος (από 92% στην έρευνα του 2022) θεωρούν τη βιώσιμη ανάπτυξη «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντική. Την ίδια στιγμή, οι εταιρείες θεωρούν ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης του ESG από το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων.

Ειδικότερα, σε ερώτηση για τον βαθμό εφαρμογής των δράσεων ESG από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών του δείγματος (55%) θεωρεί ότι ο βαθμός ενσωμάτωσής τους διαμορφώνεται σε μέτρια επίπεδα. Επισημαίνεται ότι πάνω από μία στις τρεις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα πιστεύει ότι οι δράσεις ESG εφαρμόζονται σε μικρό ή ελάχιστο βαθμό (35%), ενώ το 9% του δείγματος (από 8% στην έρευνα του 2022) θεωρεί ότι έχουν υιοθετηθεί σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» μεγάλο βαθμό από τις εγχώριες επιχειρήσεις.

Τα εμπόδια προς την υλοποίηση δράσεων ESG

Ως κυριότερος ανασταλτικός παράγοντας στην υλοποίηση δράσεων ESG αναδεικνύεται διαχρονικά, με ποσοστό 15%, η δαπάνη / κόστος για την εφαρμογή ενός προγράμματος βιώσιμης ανάπτυξης και ακολουθούν, καταλαμβάνοντας μερίδιο 14%, οι οικονομικές πιέσεις εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης. Η έλλειψη κινήτρων προς τις επιχειρήσεις για την ανάληψη σχετικών δράσεων απέσπασε ποσοστό 13%. Έπονται, με 11%, η μη επαρκής γνώση και κατάρτιση της διοίκησης της εταιρείας σε θέματα βιωσιμότητας (ESG) και η έλλειψη εθνικού ρυθμιστικού πλαισίου. Με 10% αξιολογείται η γραφειοκρατία και ακολουθούν με 9% η ελλιπής ενημέρωση των πολιτών για την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης και η δυσκολία μέτρησης της βιωσιμότητας. Τελευταίος παράγοντας στην κατάταξη βάσει σπουδαιότητας εμφανίζεται το μέγεθος της επιχείρησης (8%), αναμενόμενο αν ληφθεί υπόψη ότι η έρευνα απευθυνόταν στις 1.000 μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ως πρώτη επιλογή, σχεδόν τέσσερις στις δέκα επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα (38%) επέλεξαν τις οικονομικές πιέσεις που δέχονται εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, γεγονός ενδεικτικό της δυσκολίας που αντιμετώπισαν στη διαχείριση της αύξησης του ενεργειακού κόστους λειτουργίας τους.

Οι επιχειρήσεις του δείγματος ρωτήθηκαν σχετικά με το ποια διεύθυνση/τμήμα αποφασίζει και διαχειρίζεται τις σχετικές με τη βιώσιμη ανάπτυξη δράσεις. Περισσότερες από μία στις τρεις εταιρείες (35%) απάντησαν ότι η ίδια η διοίκηση της εταιρείας αναλαμβάνει τη διαχείριση των δράσεων ESG, γεγονός που σχετίζεται με την άρρηκτη σύνδεση της βιώσιμης ανάπτυξης με το όραμα, τις αξίες και την επιχειρηματική στρατηγική των επιχειρήσεων. Ακολουθεί με ποσοστό 29% η ξεχωριστή διεύθυνση / τμήμα της εταιρείας (το 60% αυτών ανήκουν στις μεγάλες οντότητες με συνολικό κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 50 εκατ. ευρώ). Αξιόλογο μερίδιο αποσπά η διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού με 10%. Τέλος, η οικονομική διεύθυνση και η διεύθυνση μάρκετινγκ, επικοινωνίας και εταιρικής κοινωνικής ευθύνης κατέλαβαν μερίδια 6% και 4% αντίστοιχα. Σημαντικό μερίδιο απέσπασε και η επιλογή ”Άλλο” (16%) που περιλαμβάνει κυρίως τη διατμηματική στρατηγική, δηλαδή την από κοινού λήψη αποφάσεων για τις σχετικές δράσεις απ’ όλες τις διευθύνσεις μιας εταιρείας.

Όφελος ανεξαρτήτως μεγέθους

Ανεξάρτητα από το μέγεθος μιας επιχείρησης, η στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης, επιφέρει πολλαπλά οφέλη σε περιβαλλοντικό, οικονομικό, εταιρικό και κοινωνικό επίπεδο, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αξιολογούνται µε βάση όχι µόνο τη χρηματοοικονομική τους επίδοση, αλλά και το περιβαλλοντικό και κοινωνικό τους αντίκτυπο, παράλληλα µε τη διακυβέρνησή τους.

Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμα σημεία θεωρούνται η ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου, η εκπαίδευση των στελεχών των επιχειρήσεων και η παροχή κινήτρων από την πλευρά της πολιτείας, που θα ενθαρρύνουν τις εταιρείες προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης δράσεων ESG, προκειμένου να βρεθεί η βιώσιμη ανάπτυξη στον πυρήνα της στρατηγικής των ελληνικών επιχειρήσεων.

Οι ελληνικές εταιρείες που ξεχώρισαν και το παράδειγμα της ΔΕΗ

Ανταποκρινόμενες στις «επιταγές» της εποχής, οι ελληνικές εταιρείες στρέφονται όλο και περισσότερο προς την βιώσιμη ανάπτυξη.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά, επιτυχημένα, παραδείγματα είναι, χωρίς αμφιβολία, ο Όμιλος ΔΕΗ.

Πρόκειται για μία από τις πρώτες ελληνικές εταιρείες που αντιλήφθηκε την αξία της βιώσιμης ανάπτυξης και υιοθέτησε τα κριτήρια ESG στη στρατηγική της. Απόδειξη του ανωτέρου ισχυρισμού είναι ότι συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 20 πρώτες εταιρείες που μπήκαν στον χρηματιστηριακό δείκτη ESG, καταγράφοντας μάλιστα ισχυρές επιδόσεις.

Για τη ΔΕΗ, η Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης συμβαδίζει απόλυτα με το επιχειρηματικό μοντέλο και τις ανάγκες μετασχηματισμού της, δημιουργώντας έναν «οδικό χάρτη» μετασχηματισμού σε ένα μοντέλο «Δημιουργίας Διαμοιραζόμενης Αξίας» (Creating Shared Value, CSV), το οποίο θέτει στο επίκεντρο των προσπαθειών της, την αναγνώριση των αναγκών των ενδιαφερόμενων μερών της, και της κοινωνίας ευρύτερα, δημιουργώντας διαμοιραζόμενη αξία μεταξύ Εταιρείας, Κοινωνίας και Περιβάλλοντος.

Σε μία χαρακτηριστική κίνηση προς αυτήν την κατεύθυνση, ο Όμιλος ξεκίνησε τη διαδικασία μετάβασης από το ισχύον μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης GRC, στο νέο μοντέλο ESG. Με βάση τις κατευθύνσεις που ορίζει το TFCD “Taskforce for Climaterelated Financial Disclosure”, μελετά τους κινδύνους που πρόκειται να αντιμετωπίσει στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του λόγω της κλιματικής αλλαγής και εξετάζει τρόπους αντιμετώπισης τους.

Αναμφίβολα, η ΔΕΗ βρίσκεται στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης, η ουσία της οποίας συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο: Εφαρμογή του “Green deal” στην ηλεκτροπαραγωγή (“Green deal” in Generation), ψηφιοποίηση και λειτουργική αποτελεσματικότητα (Digitalization & Operational Efficiency) και επέκταση σε νέες δραστηριότητες και προϊόντα προστιθέμενης αξίας με πελατοκεντρική προσέγγιση (Customer centricity).

Ως κύριοι άξονες για την προώθηση της ενεργειακής μετάβασης και την ενίσχυση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης ορίζεται η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης και η σημαντική πρόοδος του εξηλεκτρισμού (electrification) και της ψηφιοποίησης της οικονομίας. Επιδίωξη της ΔΕΗ είναι να διασφαλίσει τη βιώσιμη ανάπτυξή της προκειμένου να επιτυγχάνει το στόχο της για μεγιστοποίηση της αξίας της. Όλα αυτά φυσικά λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τον κοινωνικό της ρόλο στην Εθνική Οικονομία αλλά και την επίδραση των δραστηριοτήτων της στο περιβάλλον.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με την τελευταία Έκθεσης Βιωσιμότητας που δημοσίευσε η εταιρεία έχει πετύχει μεγάλη πρόοδο και στους τρεις τομείς (περιβάλλον, κοινωνία, διακυβέρνηση).

Ακόμα, ο Όμιλος ΔΕΗ έχει επιτύχει να μειώσει τις άμεσες εκπομπές CO2 των θερμικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής κατά 36% το 2022, σε σχέση με το 2019, ενώ αυξάνει κατά 132% τους σταθμούς ΑΠΕ που εντάχθηκαν στο Δίκτυο, σε σχέση με το 2020, με το 94% του συνόλου της ηλεκτρικής ενέργειας που παρήγαγε να προέρχεται από μονάδες με πιστοποιημένα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Τέλος, πραγματοποιεί δυναμική στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και ξεκινά την κατασκευή του μεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου 550MW στην Πτολεμαΐδα, έχοντας σήμερα έργα συνολικής ισχύος 1 GW υπό κατασκευή. Πρόκειται για συνολική ισχύ 1,6 GW, η οποία αντιστοιχεί περίπου στο 30% του στόχου των 5GW που έχει θέσει για το 2026.

Συνολική «στροφή» προς βιώσιμες πρακτικές

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η άνοδος των «πράσινων» εταιρειών και η αυξανόμενη έμφαση στην ενσωμάτωση του ESG σηματοδοτούν μια σημαντική «στροφή» προς βιώσιμες πρακτικές. Τάσεις όπως οι βιώσιμες επενδύσεις κερδίζουν συνεχώς έδαφος, έχοντας την στήριξη κυβερνητικών κανονισμών αλλά και των επενδυτών που χρησιμοποιούν την επιρροή τους για να προωθήσουν «πράσινες» στρατηγικές.

Οι εξελίξεις αυτές υπογραμμίζουν τη σημασία της παρουσίας πρακτικών ESG στα επιχειρηματικά πλάνα, ενώ τα στατιστικά στοιχεία υπογραμμίζουν τα οικονομικά οφέλη από την απόδοση του ESG και την ταχεία ανάπτυξη των τομέων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Καθώς οι εταιρείες ενστερνίζονται τις αρχές ESG και «βάφουν πράσινες» τις δραστηριότητές τους, όχι μόνο συμβάλλουν στη διατήρηση του περιβάλλοντος αλλά ενισχύουν επίσης τη φήμη της επωνυμίας τους, προσελκύουν επενδυτές και εξασφαλίζουν μακροπρόθεσμη επιτυχία σε μια ολοένα και πιο συνειδητή αγορά.

 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Startupper MAG #38