Θα τινάξουν οι επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο την Πράσινη Συμφωνία στον αέρα;

Σύμφωνα με δημοσιεύματα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να συμπεριλάβει την πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο στις «πράσινες» επενδύσεις. Συγκεκριμένα, αναμένεται να προτείνει κανόνες μέσα στον μήνα, σχετικά με τα κριτήρια που θα καθορίσουν ποιες επενδύσεις φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας θα συμπεριληφθούν στην σχετική ταξινόμηση της ΕΕ για την χρηματοδότηση περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων.Το γεγονός αυτό προκάλεσε για μια ακόμη σφοδρές αντιδράσεις, καθώς πρόκειται μια αρκετά αμφιλεγόμενη πολιτική, η οποία έχει βρεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης, στις συζητήσεις αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Γιατί όμως οι επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο δεν θεωρούνται βιώσιμες; Και ποια κράτη βρίσκονται στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης;

Η πολιτική αυτή είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, καθώς αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ και αρκετές περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν θεωρούν «πράσινα» τη πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο. Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκονται και οι ειδικοί επιστήμονες της Κομισιόν, ο οποίοι είχαν σχεδιάσει τις προτάσεις της αρχικής ταξινόμησης.Μάλιστα, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν διστάζουν να δηλώσουν ξεκάθαρα πως ο χαρακτηρισμός του φυσικού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας ως «πράσινα» αποτελεί «greenwashing», δηλαδή κρύβει τη ζημιά που οι δύο αυτές βιομηχανίες προκαλούν στο περιβάλλον κάτω από τη «στάμπα» της βιωσιμότητας.

Βασικός στόχος της βιώσιμης ταξινόμησης (εντάσσεται στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας)είναι να καθορίσει το ποιες δραστηριότητες μπορούν να  θεωρηθούν ως «πράσινες» έτσι ώστε να μπορέσουν προσελκύσουν τις κατάλληλες δημόσιες ή ιδιωτικές επενδύσεις ή χρηματοδότηση. Κάτι τέτοιο θα βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να πετύχει κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Η ταξινόμηση δηλαδή, θα θεσπίσει ένα κώδικά για το τι είναι βιώσιμο και το τι δεν είναι.

Μέχρι στιγμής έχουν καθοριστεί 6 βασικά κριτήρια στην ταξινόμηση, τα οποία πρέπει να πληροί μια επένδυση για να χαρακτηριστεί βιώσιμη. Για τον λόγο αυτό, έχει θεσπιστεί η αρχή «Μην διαπράτεττε σημαντική ζημιά(Do no significant harm)».Μία επένδυση λοιπόν πρέπει να πληροί τουλάχιστον ένα από αυτά τα κριτήρια και να μην περιλαμβάνει δραστηριότητες που βλάπτουν τα υπόλοιπα πέντε.

Η πρώτη αναφορά πάνω στην ταξινόμηση, η οποία είχε δημοσιευτεί από την επιτροπή ειδικών επιστημόνων της Κομισιόν τον Μάρτιο του 2020, είχε καταλήξει στο ότι οι πυρηνικές δραστηριότητες παραβιάζουν και τα έξι κριτήρια της αρχής «Μην διαπράτεττε σημαντική ζημιά». Από τη μία πλευρά η πυρηνική ενέργεια μπορεί να χαρακτηριστεί ως φιλική προς το κλίμα, καθώς παράγει μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Από την άλλη όμως, πρόκειται για μία πολύ ακριβή και πολύ αργά αναπτυσσόμενη τεχνολογία. Χρειάζεται περίπου 10 με 20 χρόνια για να μπορέσει ένα πυρηνικό εργοστάσιο να λειτουργήσει πλήρως. Ακόμα η πυρηνική ενέργεια έχει μεγάλες ανάγκες σε νερό, κάτι το οποίο σημαίνει πως θα δυσκολευτεί να προσαρμοστεί στον καύσωνα και στις ελλείψεις νερού, που προβλέπεται να επέλθουν τις επόμενες δεκαετίες. Επίσης, η πυρηνική ενέργεια δεν βρίσκεται σε εναρμόνιση με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας εξαιτίας των ραδιενεργών αποβλήτων που παράγει.

Όσον αφορά το φυσικό αέριο, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα όπως το πετρέλαιο, παράγει πράγματι έως και 73% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα κατά την καύση του. Παρόλα αυτά, υπάρχουν οι φωνές που λένε πως στη πραγματικότητα το φυσικό αέριο δεν είναι τόσο «καθαρό» καθώς το κύριο συστατικό του που είναι το μεθάνιο διαρρέει συνήθως από τις εγκαταστάσεις του. Το μεθάνιο είναι ένα από τα αέρια του θερμοκηπίου. Όταν φτάνει στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, σταματά και μένει εκεί για πολλά χρόνια, σχηματίζοντας ένα στρώμα αερίου που εμποδίζει την διασπορά της ηλιακής θερμότητας που αντανακλάται από την επιφάνεια της γης. Κάτι τέτοιο, οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η ευρωπαϊκή ταξινόμηση έχει επιφέρει μεγάλη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Η Γαλλία είναι εκείνη που ασκεί την μεγαλύτερη πίεση στο να συμπεριληφθεί η πυρηνική ενέργεια στις πράσινες επενδύσεις, καθώς βασίζει περίπου τα τρία τέταρτα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην πυρηνική της ενέργεια. Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμάνουελ Μακρόν, επιθυμεί λοιπόν να κρατήσει ζωντανή την πυρηνική βιομηχανία της χώρας. Μάλιστα, επιδιώκει την χρηματοδότηση νέων πυρηνικών ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών στη Γαλλία. Ο χαρακτηρισμός τους ως βιώσιμα, πιστεύει πως θα διευκολύνει τη διαδικασία. Αντιθέτως, η Γερμανία, έχει μπει στον δρόμο να κλείσει τα πυρηνικά της εργοστάσια. Δεν αντιτίθεται όμως στο να στραφεί στο φυσικό αέριο ως ορυκτό καύσιμο.