ΣΕΠΑΝ: Μεγάλη πρωτοβουλία για την κυκλική οικονομία

Την «Πρώτη έκθεση κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα» παρουσίασε χθες (15/12) σε ειδική εκδήλωση ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών και Επιχειρήσεων Ανακύκλωσης και Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων (ΣΕΠΑΝ). Η έκθεση έχει ως στόχο την εισαγωγή των αρχών της κυκλικής οικονομίας και την αξιολόγηση των τρεχουσών και μελλοντικών πρακτικών στην Ελλάδα, μέσω της θέσπισης οριζόντιων και βασικών μέτρων ανά κλάδο. Η εκπόνηση της είχε ανατεθεί στην εταιρεία Eunomia Research & Consulting. Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Πρόεδρος του ΣΕΠΑΝ, Δημήτρης Κονταξής, ενώ το «παρών» έδωσε και ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας. Τον συντονισμό της εκδήλωσης πραγματοποίησε ο Εκτελεστικός Γραμματέας του ΣΕΠΑΝ, Γιώργος Φιρφιλιώνης. Επίσης, δόθηκε η δυνατότητα παρακολούθησης της εκδήλωσης και διαδικτυακά.

Στον χαιρετισμό που απηύθηνε στην εκδήλωση ο Πρόεδρος του ΣΕΠΑΝ, Δημήτρης Κονταξής, δήλωσε πως η παρουσίαση της έκθεσης πρόκειται για μία πολύ ξεχωριστή στιγμή για το ΣΕΠΑΝ, καθώς μέσω αυτής ευελπιστεί να επικυρώσει ένα βιώσιμο αύριο. Παίρνοντας ως αφορμή την πανδημία και στις αλλαγές που επέφερε στον κόσμο, ανέφερε πώς με τον ίδιο τρόπο συντρέχουν αλλαγές και στην οικονομία, καθώς τα μοντέλα παραγωγής αλλάζουν συνεχώς. Μάλιστα τόνισε πως το ζητούμενο των επιχειρήσεων δεν είναι πλέον μόνο η κερδοφορία, αλλά και η συνεισφορά στην εξεύρεση λύσεων που αφορούν παγκόσμια προβλήματα. «Πρέπει να είμαστε σε ένα συνεχή διάλογο με την κοινωνία και την πολιτεία» είπε χαρακτηριστικά, ενώ συμπλήρωσε πως «το πρόβλημα δεν είναι μόνο η πανδημία, αλλά κυρίως η κλιματική αλλαγή». Μιλώντας για την κυκλική οικονομία ανέφερε πως πρόκειται για ένα νέο μοντέλο οικονομίας που έχει ως στόχο την αποτελεσματική αξιοποίηση αποβλήτων και την μείωση των εκπομπών των αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ειδική αναφορά έκανε στην τρέχουσα κατάσταση της ανακύκλωσης στην Ελλάδα, η οποία όπως δήλωσε κινείται στο ποσοστό του 20%, ενώ η κυκλική οικονομία στο 5%. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό, εξού και η ανάγκη λήψης δραστικών μέτρων. Υπογράμμισε πως «σήμερα η κυκλική οικονομία αποτελεί αναγκαία στροφή της οικονομίας». Στο τέλος της ομιλίας του ευχαρίστησε τη Εunomia,για την σχεδίαση και εκπόνηση της έκθεσης και το Δ.Σ του ΣΕΠΑΝ. Ευχαρίστησε θερμά και τους χορηγούς της εκδήλωσης τους οποίους χαρακτήρισε ως τους «πρωταγωνιστές της κυκλικής οικονομίας σήμερα».

Με τη σειρά του, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας στην ομιλία του, έκανε αναφορά στα βήματα που έχει κάνει η Ελληνική Κυβέρνηση προς την κυκλική οικονομία και τα οφέλη που θα προκύψουν για την χώρα. Ο Υπουργός έκανε μία ανασκόπηση των κυβερνητικών πολιτικών για την κυκλική οικονομία. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στον κλιματικό νόμο, οποίος έχει τεθεί υπό διαβούλευση και στον Νόμο 4819/2021 για την διαχείριση αποβλήτων. Βασικός στόχος, όπως είπε, είναι να δοθούν τα αναγκαία μηνύματα στην αγορά και την οικονομία και να επιταχυνθούν οι ρυθμοί, έτσι ώστε σε 7 με 8 χρόνια η οικονομία να μπορέσει να είναι ανταγωνιστική. «Στόχος είναι η κυκλική οικονομία να μετατραπεί από μια αφηρημένη έννοια σε πράξη και μοχλό για έναν πράσινο μετασχηματισμό» ανέφερε ο Υπουργός και πρόσθεσε πως θα προκύψουν νέες ευκαιρίες, οφέλη και αξιόλογες νέες παραγωγικές δραστηριότητες για αυτούς που θα επενδύσουν στην Οικο-καινοτομία. «Η ελληνική πολιτεία θα σταθεί αρωγός μέσα σε αυτό το ρυθμιστικό πλαίσιο και από τη δημιουργία κατάλληλων χρηματοδοτικών προγραμμάτων» υπογράμμισε ο Κώστας Σκρέκας. Αναλύοντας τον νόμο για τα απόβλητα υπενθύμισε πως στις δράσεις και τα οικονομικά εργαλεία που προδιαγράφονται από την πολιτεία είναι και το «πληρώνω όσο πετάω» που θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2023.Επίσης, ο Υπουργός δεν δίστασε να αναφερθεί και στο τέλος ταφής. Επισήμανε χαρακτηριστικά πώς η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ που δεν το εφαρμόζει.

Την επίσημη παρουσίαση της έκθεσης πραγματοποίησε η Επικεφαλής Νοτιοανατολικής Ευρώπης της Eunomia, Χαρά Ξηρού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει φτάσει μέχρι το 2050 τα 10 δισ. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει σε τριπλασιασμό των αναγκών χρήσης φυσικών πόρων. Αυτός είναι και ο λόγος που επείγει η απεξάρτηση από πεπερασμένους ορυκτούς πόρους. Η κατανάλωση της ενέργειας μπορεί να αυξηθεί έως και 50%. Η Ευρωπαϊκή απάντηση στο πρόβλημα αυτό είναι η εφαρμογή των αρχών κυκλικής οικονομίας. Η κυκλική οικονομία αποτελεί ένα νέο οικονομικό μοντέλο με οφέλη για όλους καθώς ενισχύει την βιώσιμη ανάπτυξη, την τεχνολογική καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Συμβάλλει επίσης στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και ταυτόχρονα μειώνει την περιβαλλοντική επιβάρυνση.

Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα η κυκλική οικονομία μπορεί να αποφέρει μέχρι και 2 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ, ενώ μπορεί να ανοίξει 15.000 νέες θέσεις απασχόλησης. Η έρευνα για τις ανάγκες της έκθεσης διεξήχθη σε 8 βασικούς κλάδους της κυκλικής οικονομίας. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται οι κατασκευές και τα απόβλητα, τα τρόφιμα, η επαναχρησιμοποίηση του νερού και ο χάλυβας. Από την έρευνα προκύπτει πως τα ποσοστά ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλά, το ίδιο και η κυκλικότητα. Οι εφαρμογές κυκλικών πρακτικών υστερούν και αυτές, όμως υπάρχει υψηλή αναπτυξιακή δυναμική.

Η έκθεση περιλαμβάνει μερικούς προτεινόμενους οριζόντιους δείκτες κυκλικότητας για περαιτέρω αξιολόγηση. Οι δείκτες αυτοί είναι οι εξής:

• Δεδομένα για απόβλητα και ιχνηλασιμότητα
• Υγειονομική ταφή
• Χρηματοδότηση και επενδύσεις στη Ε&Α
• Κίνητρα και αντικίνητρα
• Κριτήρια πιστοποίησης αποβλήτων
• Κριτήρια προτυποποίησης αποβλήτων
• Χωριστή συλλογή και διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών
• Εθελοντικές συμφωνίες προώθησης της κυκλικότητας στους κλάδους προτεραιότητας
• Στήριξη της κυκλικής επιχειρηματικότητας
• Βιομηχανική συμβίωση
• Υποχρεωτικές πράσινες δημόσιες συμβάσεις

Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό κυκλικότητας στην Ελλάδα είναι χαμηλό, ο δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, σύμφωνα με την έρευνα εφαρμόζουν μέχρι στιγμής, μια σειρά από καλές πρακτικές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για τον δημόσιο τομέα αποτελεί η πιλοτική εφαρμογή των προγραμμάτων διαλογής στην πηγή βιοαποβλήτων και επιμέρους ρευμάτων αποβλήτων από τον ΟΤΑ. Το ίδιο και η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στη γεωργία. Από την άλλη, στον ιδιωτικό τομέα, παράδειγμα καλής πρακτικής αποτελεί η ηλεκτρονική πλατφόρμα για την καταχώριση στοιχείων διαχείρισης και υποβολής ετήσιων εκθέσεων αποβλήτων. Η πλατφόρμα αυτή υποστηρίχθηκε και χρηματοδοτήθηκε από το ΣΕΠΑΝ. Τέλος, η έκθεση περιλαμβάνει μια σειρά από προτάσεις πολιτικής για ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Μία τέτοια πρόταση είναι η ενίσχυση και αξιοποίηση του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορεί να πραγματοποιηθεί αντικειμενική καταγραφή και έλεγχος της διαχείρισης των παραγόμενων αποβλήτων στην Ελλάδα. Ακόμα, προτείνεται η καθιέρωση ειδικού τέλους ταφής 70 ευρώ/τν για τα ανεπεξέργαστα απόβλητα.
Οι χορηγοί της εκδήλωσης ήταν οι ECORESET Α.Ε., ElvalHalcor S.A., ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε., ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΗΡΑΚΛΗΣ, LPC Hellas, POLYECO S.A., Sunlight, ΤΙΤΑΝ, Χαλυβουργία Ελλάδος Α.Ε.