Πώς οι πόλεις μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση του πλαστικού;

Η ζωή στις πόλεις πλέον κινείται σε ξέφρενους ρυθμούς. Οι πολλαπλές ώρες εργασίας, η κίνηση στους δρόμους και η γενικότερη έλλειψη χρόνου τις τελευταίες δεκαετίες, οδήγησαν στα ύψη τον καταναλωτισμό. Τα προϊόντα μιας χρήσης, συνήθως φτιαγμένα από πλαστικό, καθιερώθηκαν για τα καλά. Οι τόνοι πλαστικού όμως οδηγούν σε εκπομπές τοξικών για την ατμόσφαιρα αερίων. Οι πόλεις ωστόσο, έχουν τη δυνατότητα να αποτρέψουν αυτή τη κατάσταση εάν υιοθετήσουν πιο φιλικές προς το περιβάλλον πολιτικές. Τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης φαίνεται πως είναι ο δρόμος προς τη σωστή κατεύθυνση.

Η ανθρωπότητα ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή εξαιτίας της περίπλοκης σχέσης της με το περιβάλλον. Στις απαρχές τις είχε καταφέρει να χρησιμοποιεί αρχέγονες πρακτικές, οι οποίες διατηρούσαν μια βιώσιμη ισορροπία μεταξύ της ανθρώπινης ανάπτυξης και των δραστηριοτήτων της φύσης. Παρόλα αυτά στο δρόμο προς τη βιομηχανοποίηση και την αστικοποίηση, άρχισαν να χρησιμοποιούνται  πρακτικές που αύξησαν την παραγωγικότητα, ο οποίες όμως διέκοψαν την ισορροπία αυτή και οδήγησαν τελικά στην κλιματική κρίση.

Όταν δημιουργήθηκαν οι πόλεις και επήλθε η αστικοποίηση, οι απαιτήσεις για βελτιωμένα συστήματα αυξήθηκαν. Οι καινοτομίες στην μαζική παραγωγή, η προμήθεια υλικών και τα συστήματα μεταφορών ελαχιστοποίησαν τον χρόνο, τα χρήματα και το ανθρώπινο δυναμικό που είναι απαραίτητο για την παραγωγή αγαθών. Έδωσαν έτσι, το περιθώριο για μεγάλη και αυξημένη κατανάλωση σε διάφορα είδη εμπορευμάτων.

Τη δεκαετία του 50 η κουλτούρα του καταναλωτισμού απογειώθηκε, με τον κόσμο να έχει απαιτήσεις για μεγαλύτερη ευκολία και χαμηλότερα κόστη. Για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στη ζήτηση οι εταιρείες εισήγαγαν τα προϊόντα μιας χρήσης, τα οποία ήταν κυρίως φτιαγμένα από πλαστικό η συνθετικά προϊόντα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουν παραχθεί μέχρι σήμερα, πάνω από 8 δισ. τόνοι πλαστικού, ενώ πάνω από 300 εκατ. τόνοι παράγονται κάθε χρόνο. Στην καλύτερη περίπτωση μόνο το 9% του πλαστικού έχει ανακυκλωθεί, το υπόλοιπο έχει απλώς καταλήξει σε χωματερές. Αυτού του είδους οι πρακτικές ευθύνονται για τις τεράστιες εκπομπές αερίων που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή.

Οι μεγάλες πόλεις φαίνεται πως κάνουν χειρότερη την κρίση απορριμάτων, γι’ αυτό και πρέπει να γίνουν το επίκεντρο της προσοχής. Σύμφωνα με εκτιμήσεις οι πόλεις παράγουν το 60 με 80% των αερίων που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση της κρίσης έχουν αποτύχει. Τα συστήματα διαχείρισης απορριμάτων αποτυγχάνουν να καλύψουν τη ζήτηση τόσο στις αναπτυγμένες, όσο και στις υποανάπτυκτες αγορές. Υπεύθυνες γι’ αυτό είναι οι μη επαρκείς δομές και τα υψηλά κόστη.

Τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης με έμφαση στην ανθεκτικότητα, παρέχουν τη δυνατότητα για δραστική αλλαγή της κατάστασης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις τα συστήματα αυτά θα μπορούσαν να ανοίξουν μια νέα αγορά, αξίας 10 δισ. δολαρίων, σε περίπτωση που μόνο το 20% των συστημάτων μιας χρήσης τεθεί εκτός αγοράς.Μια τέτοια λύση θα οδηγούσε σε νέες θέσεις εργασίας και θα μείωνε το κόστος της διαχείρισης απορριμάτων.

Αναφορικά με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, η ισχυρή υποστήριξη από τις πόλεις είναι ζωτικής σημασίας, έτσι ώστε να μπορέσει να επέλθει η αλλαγή. Για παράδειγμα, στην Ιαπωνία, η κυβέρνηση του Τόκιο έπαιξε κομβικό ρόλο στην εγκαθίδρυση του Προγράμματος Επαναχρησιμοποίησης Loop. H πόλη στήριξε δυναμικά, μέσα από καμπάνιες, χρηματοδοτήσεις πιλοτικών δοκιμών, αλλά και έρευνες σε καταναλωτές, το πρόγραμμα διαχείρισης δοχείων μεσημεριανού γεύματος. Η κυβέρνηση του Τόκιο έχει δεσμευτεί στο να τηρεί τους στόχους της κυκλικής οικονομίας και γι’ αυτό καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες στο να πείσει τις επιχειρήσεις να ακολουθούν βιώσιμες πρακτικές. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Κυβερνήτης του Τόκιο,«οι μεγάλες πόλεις όπως το Τόκιο μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία, αναλαμβάνοντας ηγετικό ρόλο», ενώ συμπλήρωσε πως η Ιαπωνία χρησιμοποιεί την μέθοδο της επαναχρησιμοποίησης εδώ και 30 χρόνια, ειδικά για τα γυάλινα μπουκάλια μπύρας.

Τα συστήματα επαναχρησιμοποίησης θα πρέπει να είναι εύκολα στην πρόσβαση για τους καταναλωτές, αλλά και να μπορούν να αποφέρουν κέρδη στις επιχειρήσεις. Εάν αυτοί οι δύο παράμετροι επιτευχθούν, τότε η επαναχρησιμοποίηση θα αποτελέσει την βιώσιμη λύση του μέλλοντος. Έχουμε όμως πολύ δρόμο μπροστά μας, καθώς τα συστήματα αυτά ήδη υπάρχουν στη σύγχρονη οικονομία, αλλά τα μοντέλα τους δεν είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικά. Από την άλλη, οι συστάσεις για τις πόλεις θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στη μείωση του ρίσκου, στη μεγιστοποίηση των βραχυπρόθεσμων αποδόσεων και στην ευρεία υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών.Για τον σκοπό αυτό, το World Economic Forum ανακοίνωσε την πρωτοβουλία Consumers Beyond Waste Initiative κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την προηγούμενη εβδομάδα.H πρωτοβουλία αυτή έχει ως στόχο να παρέχει κατευθυντήριες γραμμές στις πόλεις για την επαναχρησιμοποίηση,μέσω των Design Guidelines,Safety Guidelines και City Playbook.

Είναι σημαντικό να δοθεί η δυνατότητα στους κατασκευαστές να παράξουν προϊόντα στα οποία οι καταναλωτές θα μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση και θα μπορούν να τα επιστρέψουν όπου και αν βρίσκονται. Σε αυτή τη κατεύθυνση, οι πόλεις θα πρέπει να πραγματοποιήσουν αλλαγές στη νομοθεσία, στις δομές, αλλά και στη διαχείριση των πόρων τους, προκειμένου να πείσουν τους πολίτες να απομακρυνθούν από τα πλαστικά.

To κλειδί της υπόθεσης βρίσκεται στο να συνεχιστεί η ανάπτυξη φιλικών προς το περιβάλλον και κοινωνικά δίκαιων προτύπων για τις πόλεις. Τέλος, η ευθυγράμμιση των δραστηριοτήτων των πόλεων με το παγκόσμιο οικοσύστημα είναι πέρα για πέρα απαραίτητη.